GERİ DÖN

Ders Öğretim Planı

Dersin Kodu Dersin Adı Dersin Türü Yıl Yarıyıl AKTS
SINO-655 BELGE VE DOKÜMAN İNCELEME Seçmeli Ders Grubu 1 1 6,00

Dersin Seviyesi

Yüksek Lisans

Dersin Sunulduğu Dil

Dersin Amacı

Modern toplum belge ve bilgi üreten toplumdur. Belge ve doküman incelemesi, araştırılması hedeflenen olgu veya olgular hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin analizini kapsamaktadır. Doküman analizi nitel araştırma yöntemleri arasında yer almaktadır. Araştırılmak istenen konu hakkında bilgi sağlayan her türlü yazılı materyale doküman adı verilmektedir. Doküman; sosyal olgular üzerine bilgi sağlayan herhangi bir malzemedir ve araştırmacının eylemlerinden bağımsız olarak var olur. Günlükler, mektuplar, hatıralar ve buna benzer materyaller daima tarihçiler için önemli bilgi kaynakları olmuştur. Tarihsel araştırma geleneksel olarak ünlü kişiliklere, tarihin başkahramanlarına ışık tutmak için böyle materyallerden yararlanmaktadır. Tarihsel araştırmalardan farklı olarak sosyal bilimlerde, sosyal kalıpların ve günlük yaşamın başaktörlerinin deneyimleri üzerine temellenen ilişkilerin çözümlenmesi amacıyla, sıradan insanlar tarafından üretilen dokümanlara odaklanılmaktadır. Dünyanın kişisel dokümanlarla dolu olduğunu ve insanların bu dokümanları sürekli çoğalttıklarını unutmamak gerekir. Bu dokümanların bir başkası tarafından elde edilmesi değerlendirilmesi ve bir başkası ile paylaşılması uzmanlık alanı olarak kabul edilmektedir.

Dersi Veren Öğretim GörevlisiGörevlileri

Dr. Öğretim Üyesi Nazım Kuruca

Öğrenme Çıktıları

1 Sosyal bilimler çalışan araştırmacıların müracaat edecekleri kaynakların başında yazılı kaynaklar gelmektedir. Yazılı olarak elde edilen kaynaklar, belgeler araştırmaların kuvvetli yanlarını ortaya çıkarmaktadır.
2 Belge, doküman ve diğer kaynaklar çalışmalarda aynı zamanda yol gösterici özelliği de taşımaktadır. Araştırmacılar ve öğrenciler belgelerin nasıl toplanıp tasnif edileceğini yaşayarak öğrenmektedir.
3 Arşivler, kütüphaneler ve diğer koleksiyonlarda sayısız belge, doküman ve belge bulunmaktadır. Bu belgeler araştırmacılar ve öğrenciler tarafından tasnif edilerek ilim dünyasının hizmetine sunulmaktadır.
4 Belge olarak kullanılan fakat en az istifade edilen kaynakların başında sözlü kaynaklar gelmektedir. Sözlü kaynakları kullanırken çok dikkat edilmesi gerekir. Araştırmacılar ve özellikle de öğrenciler bu tür kaynakları kullanırken konunun uzmanlarından yardım da almalıdır.

Öğrenim Türü

Birinci Öğretim

Dersin Ön Koşulu Olan Dersler

Ders ön koşullu değildir.

Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar

Arşiv Vesikaları, Kitaplar, Gazeteler, Dergiler, Fotoğraflar, Afişler, Hatıratlar, Ses Kayıtları, Filimler, Videolar, Minyatürler vb. gibi kaynaklar ders notu olarak kullanılabilir.

Dersin İçeriği

Araştırma ve inceleme yazınında belgeler ve bütün yazılı materyaller, veri toplama biçimleri arasında “ikincil veriler” (secondary data) kategorisinde gösterilmektedir. Doküman incelemesi tek başına bir araştırma yöntemi olabildiği gibi, diğer nitel yöntemlerin kullanıldığı durumlarda ek bilgi kaynağı olarak kullanılması da mümkündür. Tarihçiler genellikle doküman incelemesi yaparak çalışmasının ana hatlarını belirlemektedir. Bunun yanında sosyologlar ve psikologlar da doküman incelemesini kullanarak önemli kuramların geliştirilmesine imza atmışlardır. Hangi dokümanların önemli olduğu ve veri kaynağı olarak kullanılabileceği araştırma problemi ile yakından ilgilidir. Nitel araştırma tekniklerinin dayandığı üç temel faaliyet; gözlemek (observing), sormak (asking) ve okumak (reading) şeklinde tasnife tabi tutulmaktadır. Doküman incelemesi başlığı altında daha çok üzerinde durulan faaliyet okuma faaliyeti olarak karşımıza çıkmaktadır. Doküman; sosyal olgular üzerine bilgi sağlayan herhangi bir malzemedir ve araştırmacının eylemlerinden bağısız olarak var olurlar. Dokümanlar; tarihi belgeler, mektuplar, gazete makaleleri, günlükler, otobiyografileri, şirketlerin teşkilat şemaları, yönetim kurulu toplantı tutanakları, parlamentolar tarafından çıkarılan yasalar, mahkeme kararları, şirket bilânçoları, evlilik sertifikaları, ticari düzenlemeler, sözleşmeler ve benzerlerini içerir. Niteliklerine göre bilgi ve belge kaynakları şu şekilde sıralamak mümkündür. a)Yazı temelli olan bilgi ve belge kaynakları, arşiv vesikaları, kitaplar, raporlar, yıllıklar, hatıratlar, sözlükler, dergiler, istatistiki bilgiler, gazeteler olarak sayılabilir. b)Görüntü temelli kaynaklar olarak fotoğraflar, afişler vb. sayılabilir. c)Ses temelli kayıtlar ses kayıtları, müzik yayınları, söyleşilere ait kayıtlar olarak ifade edilebilir. d)Görsel ve işitsel temelli belge ve bilgilere ise belgeseller, videolar, filimler örnek verilebilir.

Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği

Hafta Teorik Uygulama Laboratuvar
1 Dersin izlencesi
2 Belge ve doküman değeri kazanan belgelerin tasnifinin değerlendirilmesi
3 Ülkemizde belge ve doküman tasnifi yapılan resmî kurumlar
4 Kamu kurumları dışında tasnif edilen belge ve dokümanlar, yazılı belge ve dokümanlara ulaşma ve bunların değerlendirilmesi meselesi
5 Yazılı resmî belge ve dokümanların değerlendirilmesine ait yöntemler Yazılı belge ve dokümanlar tetkik edilirken uyulması gereken kurallar
6 Görüntü temelli belge ve dokümanlara ulaşabilme ve bunların saklanabilmesi Resim, fotoğraf, minyatür vb. gibi belge ve dokümanların tahlilleri
7 Harita ve benzeri belgelerin tahlil ve analizleri
8 Ara sınav
9 Sözlü kaynakların bilimsel çalışmalarda kullanımı ve değerlendirilmesi
10 Gazete, dergi vb. yazılı belgelerin tasnifi ve kullanılabilir hale getirilmesi
11 Sinema, tiyatro vb. gibi görsel yayınların belge ve doküman olarak kullanılması
12 Ses kayıtları, müzik yayınları vb. gibi ses temelli belge ve dokümanların tetkiki ve kullanımı
13 Belge ve dokümanların değerlendirilmesinden sonra yazıya dökülerek kullanımı
14 Yabancı evrakların tasnifi ve değerlendirilmesi
15 Değerlendirilen belgelerin yazıya dökülerek üzerinde analiz yapılması
16 Dönem sonu sınavı

Ders Kitabı Malzemesi Önerilen Kaynaklar

Aktan, E. (2018). Büyük veri: Uygulama alanları, analitiği ve güvenlik boyutu. Bilgi Yönetimi Dergisi, 1(1), 1-22. Aziz, A. (2008). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Babinger, Franz.(1982). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, çev: Coşkun Üçok, Ankara. Binark, İ. (1980). Arşiv ve Arşivcilik Bilgileri. Ankara: Başbakanlık Basımevi. Çiçek, N. (2009). Modern Belgelerin Diplomatiği. İstanbul: Derlem Yayınları. Ergenç, Ö. (1998). “Bir Tarihçinin Arşivden Bekledikleri”. Millî Arşiv Şurası (Tebliğler Tartışmalar). Ankara. Faroqhi, S.(1999). Osmanlı tarihi Nasıl İncelenir. İstanbul. Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Kuruca, Nazım-Mustafa Cin.(2019). Giresun İli Bibliyografyası, Giresun Üniversitesi Yayınları. Kütükoğlu, M. (1998). Osmanlı Belgelerinin Dili. İstanbul: Kubbealtı. Kyvig, D.E.-Marty, M.A. (2011). Yanıbaşımızdaki Tarih. Çeviren: Nalan Özsoy. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Martal, A. (2000). “Yerel Tarih Yazımında Kaynak Kullanımına İlişkin”. Tarih Yazımında Yeni Yaklaşımlar Küreselleşme ve Yenileşme. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Özbaran, S. (2005). Tarih, tarihçi ve Toplum. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Sarıcaoğlu, M.E. (2013). Türkiye’de Özel Arşiv Kavramı ve Bir Örnek (Ekrem Ceyhun’un Özel Arşivi), Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 2.

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları

Değerlendirme

Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri Adet Değer
Ara Sınav 1 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri Adet Değer
Final Sınavı 1 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri 40
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri 60

Staj Durumu

Bu dersin stajı yoktur.

İş Yükü Hesaplaması

Etkinlikler Sayısı Süresi (saat) Toplam İş Yükü (saat)
Ara Sınav 1 2 2
Final Sınavı 1 2 2
Derse Katılım 3 42 126
Tartışma 1 12 12
Alan Gezisi 2 8 16
Makale Yazma 2 8 16
Makale Kritik Etme 1 8 8
Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma 1 2 2
Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma 1 2 2
Toplam İş Yükü (saat) 186

Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

ÖÇ 1
ÖÇ 2
ÖÇ 3
ÖÇ 4
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek