GERİ DÖN

Ders Öğretim Planı

Dersin Kodu Dersin Adı Dersin Türü Yıl Yarıyıl AKTS
GSEYL-120 GÖRSEL SANATLARDA YAPIT ÇÖZÜMLEME Seçmeli Ders Grubu 1 2 0

Dersin Seviyesi

Yüksek Lisans

Dersin Sunulduğu Dil

Türkçe

Dersin Amacı

Sanat eserlerini inceleyip analiz edebilmeyi ve sonuçları yazılı olarak sunabilmeyi amaçlamaktadır.

Dersi Veren Öğretim GörevlisiGörevlileri

Doç. Dr. Elif MAMUR YILMAZ

Öğrenme Çıktıları

1 Sanat eserinin değerlendirilmesinde etkili olan farklı yaklaşımları tanır.
2 Sanat eserlerini ait oldukları dönemlerin toplumsal, ekonomik ve siyasi yapısı ışığında biçimsel, ikonografik ve ikonolojik analiz yöntemleriyle incelemeyip ve yorumlar.
3 Çağdaş sanat eserlerine ilişkin felsefi düşüncelerini geliştirmeleri teşvik eder.
4 Sanat eserlerini araştırma yöntemleri kullanarak inceleyip analiz edebiir
5 Sonuçları yazılı olarak makale formatında sunabilir.

Öğrenim Türü

Birinci Öğretim

Dersin Ön Koşulu Olan Dersler

Yok

Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar

Yok

Dersin İçeriği

Sanat eserinin değerlendirilmesinde etkili olan farklı yaklaşımları tanımayı, sanat eserlerini ait oldukları dönemlerin toplumsal, ekonomik ve siyasi yapısı ışığında biçimsel, ikonografik ve ikonolojik analiz yöntemleriyle incelemeyi ve yorumlamayı içerir. Ayrıca öğrencilerin çağdaş sanat eserlerine ilişkin felsefi düşüncelerini geliştirmeleri teşvik edilerek, dersin karşılıklı tartışmalarla işlenmesi, sanat eleştirisinin görsel sanatlar eğitimindeki yeri ve önemi üzerinde durulur. Sanat eserlerini araştırma yöntemleri kullanarak inceleyip analiz edebilmeyi ve sonuçları yazılı olarak sunabilmeyi içerir.

Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği

Hafta Teorik Uygulama Laboratuvar
1 Derse giriş, ders ile ilgili kaynakların belirlenmesi, süreç dosyası ve ders süreci ile ilgili bilgilendirme.
2 Sanat eserinin değerlendirilmesinde yaklaşımları
3 Sanat eserinin değerlendirilmesinde yaklaşımları
4 Sanat eserlerinin ait oldukları dönemlerin toplumsal, ekonomik ve siyasi yapısı
5 Biçimsel, ikonografik ve ikonolojik analiz yöntemleri
6 Biçimsel, ikonografik ve ikonolojik analiz yöntemleri
7 Çağdaş sanat eserlerine ilişkin felsefi düşünceler
8 Vize
9 Sanat eserlerini araştırma yöntemleri
10 Sanat eserlerini araştırma yöntemleri
11 Makale Sunumları
12 Makale Sunumları
13 Makale Sunumları
14 Makale Sunumları

Ders Kitabı Malzemesi Önerilen Kaynaklar

Burke (1729-1797/ Asil ve Güzel Kavramlarının Kaynağı Üzerine Bir İnceleme)’e göre, asil ve güzel, sanatın amaçlarıdır ve her ikisinin kökeninde, kendini ve toplumu koruma ısrarı yatar (Tolstoy, 2000: 142). İtalyan estetikçi Pagano’ya göre sanat, doğaya yayılmış güzelliklerin bir araya getirilmesine dayanır (Tolstoy, 2000: 142). Kant’ın estetik öğretisi, insanın dış dünyaya ait bilgisi bir de kendi doğasında olan birgisi vardır. Kendi dışındaki dünyada insan, gerçeği arar. Kendi içinde ise iyilik ara(Tolstoy, 2000: 144). Fichte (1762-1814), güzellik kavramının şundan kaynaklandığını söyler: Dünya, yani doğa iki yönlüdür. Bizi sınırlayan şeyler ve özgür, idealist eylemlerimizin bütünü. İlk açıdan baktığımızda dünya sınırlıdır, ikinci açıdan bakıldığında özgürdür. İlk açıdan bakıldığında, her şey sınırlı, çarpıtılmış, bastırılmış ve kontrol altına alınmıştır ve biz biçimsizliği görürüz. İkinci açıdan bakarsak, içsel bütünlüğü, canlılığı, yeniden doğuşu, yani güzelliği görürüz. Bir nesnenin güzelliği ya da biçimsizliği, ona bakanın bakış açısına bağlıdır. O nedenle güzellik dünyada değil ruhun kendisindedir (Tolstoy, 2000: 145). Schelling (1775-1845) felsefesine göre, sanat öznenin nesne olduğu durumların bir ürünü veya sonucudur (Tolstoy, 2000: 146). Solger (1781-1832) göre, güzellik kavramı her şeyin temelindeki kavramdır. Dünyada bu temel kavramın çarpıtıldığını, bozulduğunu görüyoruz. Fakat sanat, hayal gücüyle bu ideanın yüksekliğine erişebilir (Tolstoy, 2000: 146). Hegel (1770-1831) ‘e göre Tanrı, doğada ve sanatta güzellik biçiminde kendini gösterir. Tanrı kendini iki yolla ifade eder: Nesnede ve öznede, doğada ve ruhta. Güzellik ideanın maddedeki pırıltısıdır. Gerçekli ve güzellik tek ve aynısdır (Tolstoy, 2000: 147). Schopenhauer’e (1788-1869) göre; Tanrısal irade, kendini dünyada çeşitli düzeylerde gösterir. Tanrısal iradenin kendini gösterme düzeyi ne kadar yüksekse, güzellik de o kadar fazla olur (Tolstoy, 2000: 149). Herbert Spencer(1820)’a göre sanatın kaynağında oyun vardır. Bu düşünce, daha önce Schiller tarafından da ifade edilmiştir (Tolstoy, 2000: 155). Güzelliğin bütün estetik tanımlarının iki temel düşünce etrafında toplanabilir. İlki; güzelliğin, bağımsız varlığı olan, kendi kendine var olmuş bir şey olduğu düşüncesidir. Yani güzellik, mutlak Mükemmelliğin, ideanın, Ruhun, İradenin ya da Tanrı’nın tecellilerinden biridir. Diğeri ise; güzelliğin bizim algıladığımız ve kendi adına özel bir fayda amacı taşımayan bir tür zevk olduğu düşüncesidir (Tolstoy, 2000: 161). Güzelliğin iki tanımı vardır. Birincisi nesnel ve mistik olandır. Bu tanım güzellik kavramını en yüksek mükemmellikle yani Tanrı’yla bütünleştirir. Bu, hiçbir şeyi temel almayan fantastik bir tanımdır. Diğeri, tam aksine çok basit, anlaşılabilir, öznel ve güzelliği zevk veren bir şey olarak gören tanımdır (Tolstoy, 2000: 162). Güzelliğin nesnel bir tanımı yoktur. Mevcut tanımlar sadece bir tek ve aynı öznel tanıma varır. Bu tanıma göre, sanat güzelliği görünür kılar. Güzellik, herhangi bir istek uyandırmaksızın haz veren şeydir (Tolstoy, 2000: 164). Platoncu estetik Platoncu estetiğin, hemen bütün sanat anlayışlarını, sanatın her dalındaki hemen bütün sanatçıları dolaylı ya da dolaysız büyük ölçüde etkilediği ve bu etkisini hala da sürdürdüğü bilinen bir gerçektir (Doğan, 1998: 73). Platon’un Phaidros, Büyük Hippias, Şölen, Lon, Devlet ve Yasalar adlı kitaplarında dile getirdiği sanat ve güzellik üzerine belli başlı düşünceleri şöyle özetlenebilir: 1.Şairlerde, yalnızca filozoflarda bulunan ussal yetke yoktur. Gerçekleri bize bildiremeyen, benzetmeci kişilerdir. 2.Edebiyat bizim duygularımıza hitap eder. İnsanı heyecanlandırır. Oysa dengeli insan, bilge kişi, aklını kullanarak duygularını dizginlemesini bilir. 3.Sanat bir taklittir, dış dünyanın yansımasıdır. İdeanın kopyası olan dünyaya bir ayna tutmaktadır. 4.Kendiliğinden güzelin, mutlak ve ölümsüz bir güzelliğin varlığını kabul eder. Eşyalar ve canlı varlıklar bir ideanın güzelliğini yansıttıkları için güzeldirler. Sanatın amacı da hayal meyal görünen bu güzelliği yeniden yaratmaktır. 5.Güzel düşüncesinde bize yol gösteren sevgidir(Doğan, 1998: 73-74). Aristoteles Aristoteles Platon’un öğrencisi olmasına karşın ona karşı çıkmaktadır. Aristoteles, sanat olgusu, genel olarak tiyatro sanatı, özellikle de tragedya üzerine düşüncelerini Poetika adlı eserinde ortaya koymuştur. Şairleri filozoflardan aşağı, önemsiz kimseler olarak görmez. Duyularla algılanabilir gerçekliği de, platon gibi hor görmez. Platon’un başka dünyada aradığı genel ideaları, evrensel kavramları bu duygunun gerçeklikte arar. Duyular tarafından algılanabilir olmayı, kendi güzel ve güzellik anlayışı için de ölçü olarak kabul eder. Sanatın temelinde taklit olduğu konusunda platon ile aynı düşünmektedir.Sanatların sınıflandırılmasında da aynı ilkeyi kullanır, fakat sanatların, taklit etmede kullandıkları araç, taklit edilen nesneler ve taklit tarzı bakımından birbirlerinden ayrıldıklarını söyler. Asıl büyük kuramı arıtma (catharsis) kuramıdır (Doğan, 1998: 75-76). Platinos Platinos felsefi düşüncelerini, Roma’da kendi kurduğu Akademi’de verdiği derslerin, öğrencisi Porphyrios tarafından toplanıp 9 bölüm halinda Enneades adı altında yayımlanan eserinde görülebilir.Güzel, kendliğinden güzeldir. Bizi bu kendiliğinden güzel şey karşısında coşturan şey de ruhun aslına koşuşu, ona özlemidir. Estetik düşünceleri bakımından Platoncudur, ancak bazı noktalarda ondan ayrılır. Platon, felsefi düşünceyle, şiirsel ve sanatçı esini birbirine karşıt şeyler olarak kabul ettiği halde Platinos onları bir tutar(Doğan, 1998: 82-84). SANAT TANIMI 1.a.Sanat, hayvanlar aleminde ortaya çıkmış, cinsel arzudan ve oyun oynamaya olan doğal eğilimden kaynaklanan bir aktivitedir. b.Sinir sistemine haz veren heyecanın sonucu olarakortaya çıkan bir aktivitedir (Grant Allen). Bu psikolojik, evrimsel bir tanımdır. 2.İnsanın hissettiği duyguların çizgiler, renkler, hareketler, sesler ya da kelimeler yoluyla dışa vurumudur (Veron). Bu deneysel bir tanımdır. 3.Kalıcı bir şeyi ortaya koyma ya da bir işi onu ortaya çıkaran kişiye etkin bir zevk verecek biçimde ve herhangi bir kişisel fayda gütmeksizin, bir izleyici ya da dinleyici grubu üzerinde hoş bir intiba bırakacak biçimde aktaran kısa süreli bir eylemdir (Tolstoy, 2000: 171). Sanatı doğru bir biçimde tanımlamak için, öncelikle sanatı bir zevk aracı olarak düşünmekten vazgeçmek ve onu insan yaşamının gereklerinden biri olarak görmek zorunludur (Tolstoy, 2000: 171). Her sanat eseri, okuyucu ya da dinleyicinin hem o sanat eserini ortaya çıkaran kişiyle hem de aynı sanatsaletkiyi aynın anda yahut önce ya da sonra alan insanlarla bir tür ilişkiye girmesini sağlar. İnsanların düşüncelerini ve yaşadıklarını aktarak “konuşma”, onlar arasında birlik ve beraberlik aracı olarak işlev görür (Tolstoy, 2000: 173). AKARSU, Bedia. (1998). Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Yayınları. AKYÜZ, Kamuran. (2001). Sanat İnsandan Taraf Bir Çığlıktır. Ütopya. 1 (16-18). ANDERSON, Tom ve S.McRorie. (1997). A Role for Aesthetics in Centering the K_12 Curriculum. Art Education. 50 (23), (6-14). ARAT, Necla. (1996). Etik ve Estetik Değerler. İstanbul: Telos Yayıncılık. ARİSTOTELES. (2001). Aristoteles. (Çev. İsmail Tunalı), İstanbul: Remzi Kitabevi. ATABEK, Mustafa. (1999). Felsefe. İstanbul: Meram Yayıncılık. BALCI, Y.Baytekin. (1996). Sanat Eğitiminde Yeni Bir Yöntemsel Yaklaşım: Resim-İş Eğitimi=Sanat Eğitimi=Estetik+Sanat Eleştirisi+Sanat Tarihi+Uygulama. Milli Eğitim. 131, (18-19). BOYDAŞ, Nihat. (1996). Sanat Kültürü Yansıtır. Milli Eğitim. 131, (8). BOYDAŞ, Nihat ve Y.B.BALCI. (1997). Eğitim-Sanat İlişkisi: Sanat Eğitimi. Eğitim Bilime Giriş. Ankara: Gazi Kitabevi, (167-175). BUYURGAN, Serap, U. BUYURGAN. (2001). Sanat Eğitimi ve Öğretimi. Ankara: Dersal Yayıncılık. CRAWFORD, Donald W. (1987). Aesthetics in Discipline-based Art Education. Discipline-Based Art Education. Urbana and Chicago: University of İllinois Press, (227-239). ÇAKAR, Öner. (1992). Doğanın Güzellik Ölçüsü Altın Oran. Bilim ve Teknik. 25 (297), (6-11). DOĞAN, Mehmet H. (1998). Estetik. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları. EDMAN, Irwin. (1998). Sanat ve İnsan. (Çev. Turhan Oğuzhan), İstanbul: MEB Yayınları. ERİNÇ, Sıtkı M. (1995). Kültür Sanat Sanat Kültür. İstanbul: Çınar Yayınları. ERİNÇ, Sıtkı M. (1995). Resmin Eleştirisi Üzerine. İstanbul: Hil Yayın. ERİNÇ, Sıtkı M. (1998). Sanat Psikolojisi’ne Giriş. Ankara: Ayraç Yayınevi. ERİNÇ, Sıtkı M.(1998). Sanatın Boyutları. İstanbul: Çınar Yayınları. ETİKE, Serap. (1996). Sanat Eğitiminde Çocuğa ve Gence Sanattan Anlayan Bir Kişilik Kazandırmak Hedeflenir. Milli Eğitim. 131, (23-24). ETİKE, Serap. (2001). Cumhuriyet Dönemi Resim Eğitimi. Ankara: Güldikeni Yayınları. EYUBOĞLU, S.Banna.(1998). Kültürel Sınırların Ötesinde Model Bir Müze. Milliyet Sanat. 446 (32-35). FISHER, Ernst. (1995). Sanatın Gerekliliği. (Çev. Cevat Çapan), İstanbul: Payel Yayınevi. GAARDER, Jastein. (1996). Sofi’nin Dünyası. (Çev. Gülay Kutal), İstanbul: Pan Yayıncılık. GEIGER, Moritz. (1985). Estetik Anlayış. (Çev. Tomris Mengüşoğlu), İstanbul: Evrim Matbaacılık. GÖKAYDIN, Nevide. (1996). Amaç, Çocuğun ve Gencin Yaratıcı Gücünü ve Estetik Sezgisini Geliştirmek Olmalıdır. Milli Eğitim. 131, (27-28). GÖKBERK, Macit. (1993). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi. KAGAN, M.(1993). Estetik ve Sanat Dersleri. (Çev. Aziz Çalışlar), Ankara: İmge Kitabevi. KIRIŞOĞLU, Olcay Tekin. (1991). Sanatta Eğitim. Ankara: Demircioğlu Matbaası. KIRIŞOĞLU, Olcay Tekin ve M.Stokrocki. (1997). İlköğretim Sanat Öğretimi. Ankara: YÖK/Dünya Bankası, MEGP. KIRIŞOĞLU, Olcay Tekin ve M.Stokrocki. (1997). Ortaöğretim Sanat Öğretimi. Ankara: YÖK/Dünya Bankası, MEGP. LANKFORD, E.Louis. (1992). Excerpts From Aesthetics: Issues and Inquiry. National Art Education Association. MAGEE, Bryan. (2000). Felsefe’nin Öyküsü. (Çev. Bahadır Sina Sever), Ankara: Dost Kitabevi. MAHSERECİ, Nalan. (2001). Sanatta Evrim Var mı? Afşar Timuçin’le Söyleşi. Bilim ve Ütopya. 86, (8-20). MEB 1. (1998). Resim-İş Öğretmen Kılavuzu. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. MEB 2. (1992). İlköğretim Kurumları Resim-İş Dersi Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi. MENGÜŞOĞLU, Takiyettin. (1983). Felsefeye Giriş. İstanbul: Remzi Kitabevi. MONTAIGNE. (1997). Denemeler. (Çev. Sabahattin Eyuboğlu), İstanbul: Cem Yayınevi. ÖZER, Leyla ve S. ELİBOL. (2000). Felsefe. Ankara: Atlantik Yayıncılık. ÖZSOY, Vedat. (1996). Resim-İş Eğitimi (Sanat Eğitimi): Amacı ve Yapılanması. Milli Eğitim. 131, (37-40). ÖZSOY, Vedat. (1996). Türkiye’de Resim-İş Eğitimi (Sanat Eğitimi) Tarihine Kısa Bakış. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 16 (1), (109-122). ÖZSOY, Vedat. (1998). Yetmişbeşinci Yılda Sanat Eğitimi ve Öğretimi. Milli Eğitim. 139, (58-65). READ, Herbert. (1981). Sanat ve Toplum. (Çev.Selçuk Mülayim), Ankara: Umran Yayıncılık. SAN, İnci. (1983). Sanat Eğitimi Kuramları. Ankara: Tan Yayınları. SAN, İnci. (1998). Sanatta Eğitim Üzerine Yeni Düşünceler. Milli Eğitim. 139, (21

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları

Değerlendirme

Staj Durumu

Yok

İş Yükü Hesaplaması

Etkinlikler Sayısı Süresi (saat) Toplam İş Yükü (saat)
Toplam İş Yükü (saat) 0

Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

ÖÇ 1
ÖÇ 2
ÖÇ 3
ÖÇ 4
ÖÇ 5
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek