GERİ DÖN
Ders Öğretim Planı
| Dersin Kodu | Dersin Adı | Dersin Türü | Yıl | Yarıyıl | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| TDE-567 | DİN VE EDEBİYAT | Seçmeli Ders Grubu | 1 | 1 | 6,00 |
Dersin Seviyesi
Yüksek Lisans
Dersin Sunulduğu Dil
Türkçe
Dersin Amacı
Din kavramının yalnızca mensubu olunan toplumun inandığı din olmadığını, başka dinleri de kapsadığını görebilme, din kavramına her toplumun bireylerinin aynı anlamı yüklemediğini anlama
Dersi Veren Öğretim GörevlisiGörevlileri
Dr. Öğr. Üyesi Fikret USLUCAN
Öğrenme Çıktıları
| 1 | Din kavramının yalnızca mensubu olunan toplumun inandığı din olmadığını, başka dinleri de kapsadığını görür, din kavramına her toplumun bireylerinin aynı anlamı yüklemediğini anlar. |
| 2 | ‘Din’in felsefe, psikoloji, sosyoloji, tarih, hukuk, ekonomi, sanat, kültür, edebiyat ile çok sıkı bir ilişki içinde olduğunu görebilir ve anlar. |
| 3 | ‘Din’in yalnızca dua ve ibadetlerden ibaret olmadığını, dinlerin kültürel boyutlarının olduğunu, bu boyutlarının sanat ve edebiyatı şekillendirdiğini, sanat ve edebiyatın dinî hayatın sürekliliğine katkısı olduğunu görebilir ve anlar. |
| 4 | Medeniyetleri kuran ve medeniyetlerin yaşatılmasında büyük etkisi olan kurucu / zemin metinlerin büyük ölçüde dinî içerikli metinler olduğunu görür ve anlar. |
| 5 | Modern zamanlarda bile toplumlara ve bireylere yön veren, onları etkileyen mitolojik metinlerin aynı zamanda dinî muhtevalı metinler olduğunu anlar. |
| 6 | Kutsal metinlerin edebî seviyelerinin çok yüksek olduğunu, bu yönleriyle dünya edebiyatlarında sanatçıları etkilediğini, bir din ve kutsala inanmayan sanatçıların bile kutsal metinlerden etkilendiğini, eserlerinde bu metinlere göndermelerde bulunduklarını anlar. |
| 7 | Dinî muhtevaya sahip olan edebî eserlerin hepsinin dinî edebiyatın ürünü olmadığını anlar. |
Öğrenim Türü
Birinci Öğretim
Dersin Ön Koşulu Olan Dersler
Ön koşulu bulunmamaktadır.
Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar
-Namık Kemal, Hürriyet Kasidesi, Vâveylâ, Cezmi Ziya Paşa, Terkîb-i Bend Mizancı Murad, Turfanda mı Turfa mı Şinasi, Münâcaat Tevfik Fikret, Promete, Tarih’i Kadîm, Tarih-i Kadîm’e Zeyl, Halûk’un Amentüsü Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Sodom ve Gomore Halide Edip Adıvar, Sinekli Bakkal, Kenan Çobanları Ömer Seyfettin, Forsa, İlk Namaz Yahya Kemal Beyatlı, Süleymaniye’de Bayram Sabahı, Ezan-ı Muhammedî Mehmet Akif Ersoy, İstiklâl Marşı, Hakkın Sesleri Ahmet Hamdi Tanpınar, Adem İle Havva Asaf H:alet Çelebi, Mara, İbrahim
Dersin İçeriği
-
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
| Hafta | Teorik | Uygulama | Laboratuvar |
|---|---|---|---|
| 1 | Dersin içeriği, dönem boyunca üzerinde durulacak konular, yapılacak çalışmalar, derslerde incelenecek metinler, ödev içerikleri hakkında bilgi verilir. Öğrencilerden şu terim ve kavramları araştırmaları ve bunlar hakkında bilgi edinmeleri istenir: “din, Tanrı, Allah, melek, peygamber, kutsal metin, Tevrat, İncil, Zebur, Kuran, kateşizm, kateşik metinler, hadis, kutsî hadis, uydurma hadis, aziz/azize, evliya, kıssa, menkıbe, mucize, büyü/tılsım/sihir, sure, ayet, mitoloji, mit, dinî edebiyat, mezhep, tarikat, tasavvuf, dinî mimari, cami, mescit, namazgah, minber, kürsü, mihrap, şapel, kilise, katedral, manastır, sinagog, papa, papaz, rahip, keşiş, zangoç, vaftiz, haham, imam, müezzin, müftü, vaiz, zâtî sıfatlar, subûtî sıfatlar, haberi sıfatlar, teslis, tevhid inancı, tevhid, vahdet-i vücud, naat, münâcât, şathiye, devriye, siyer, hilye, mevlid, Budizm, Şintoizm, Taoizm, Stoacılık, Yahudilik, Hristiyanlık, İslâm, putperestlik, mecusilik, paganizm, teoloji, fıkıh, kelam, tefsir, akaid, ef’âl-i mükellefin, edille-i şer’iyye, pozitivizm” | ||
| 2 | Hafta Aşağıdaki sorulara tartışarak cevap aranır. Tartışma anında sorulabilecek muhtemel sorular tartışmaya dahil edilir. İnsanlar niçin Tanrı’ya inanır veya inanmazlar? Tanrı inancının temelinde ne vardır? Bilimsel çalışmalar ve veriler bazen dinî inancı zayıflatır, bazen de kuvvetlendirir. Bunun sebebi/sebepleri nelerdir? Kateşik metinler niçin yazılmaktadır? Farklı dinleri doğmasının temelinde neler vardır? Toplumların ve hatta aynı coğrafyada aynı dinin mensubu olan insanların din ve Tanrı anlayışları, din ve Tanrı’yı tanımlamaları niçin farklıdır? Din; kültür, sanat ve edebiyatı nasıl şekillendirmektedir? Kültür, sanat ve edebiyat, din ve dinî inançları şekillendirebilir mi, nasıl? | ||
| 3 | “Budizm, Musevilik, Hristiyanlık, İslâmiyet” Tanrı anlayışları, öte dünya inanışları, bu dinlere göre insanın Tanrı karşısındaki konumu ve sorumlulukları, bu dinlerin kutsal metinleri tanıtılır. “Musevilik, Hristiyanlık, İslâmiyet”te peygamber, evliya, aziz, mezhepler, tarikatlar tanıtılır. Bu dinlerin sosyal hayata; kültür, sanat ve edebiyata etkileri v e müdahaleleri üzerinde durulur. “Din hakimiyetinde gelişen kültür, sanat ve edebiyatta milli motifler ve gelenek kendisini koruyabilir mi, yoksa tamamıyla kayıp mı olur?” sorularına tartışarak cevap aranır. | ||
| 4 | Uzak Doğu mitolojisi, Fars ve Arap mitolojisi, Mısır mitolojisi, Batı mitolojisi, Türk mitolojisi ana hatlarıyla tanıtılır. Bu mitolojilerin modern çağlarda kültür, sanat, edebiyat, inanç, sosyal bilimler alanlarında uzantılarının olup olmadığı, varsa ne şekilde varlığını devam ettirdiği tartışılır. Bu mitolojilerde dini inançların izlerinin neler olduğu, modern zamanlarda mitik inançların devam edip etmediği; sinema, resim, tiyatro ve edebi türlerde mitik anlatıların izlerinin sürülüp sürülemeyeceği tartışılır. Bu konularda yapılacak bilimsel çalışmalarda teolojiden nasıl yararlanılacağı, hangi kaynaklara başvurulması gerektiği anlatılır. “Ben Hur, The Body, Anticrist, / Deccal, The Message / Çağrı, Big Fish, Cennetin Krallığı” filmlerinin seyredilip bu filmlerdeki mitolojik motifler ve sembolik anlamlarının değerlendirip yazılması istenecek. | ||
| 5 | Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Modern Türk edebiyatı bir medeniyet krizi ile başlar.” sözü üzerinde durulur. Bu cümledeki her kelime detaylı olarak açıklanır. Bu cümlenin anlaşılmasında “din”in konumu, gücü ve zayıflığı, krizdeki etkisi, medeniyetin neresinde yer aldığı anlatılır. Kendi tarihi serüveninde medeniyet kuran, medeniyet ve din değiştiren Türklerin yaşadığı medeniyet krizleri üzerinde durulur. Bu krizlerin dini hayatta, dini edebiyatta ne gibi etkilerinin olabildiği eserlerden örnekler verilerek anlatılır. | ||
| 6 | “kateşizm ve kateşik metin” kavramları üzerinde durulur. Türk edebiyatında görülen kateşik metinler tanıtılır. Kateşik metinlerin yazılma sebepleri, hangi sosyal değişimlerin bu metinleri doğurduğu, bu metinlerin etkileri, edebiyat sosyolojisi ve sanatçının psikolojisi açısından önemi anlatılır. Kateşik metinlerin toplum mühendisliği amacı taşıyıp taşımadığı tartışılır. Tanzimat sonrası Türk edebiyatında görülen kateşik metinlerden seçilenler tahlil edilir. | ||
| 7 | “zemin metin / kurucu metin” kavramı tanıtılır. Zemin metinlerin sosyal hayata, sanata, edebiyata, sosyal düşünce yapısına etkilerinin neler olduğu anlatılır. Türk İslam medeniyetinin ve edebiyatının devamlılığında zemin metinlerin rolü tartışılır. Zemin metinlerin yazıldığı çağların sosyolojik, kültürel ve siyasi özellikleri üzerinde durulur. Bu metinlerin ortak özellikleri belirtilir. Zemin metinlerden kopmanın kültür ve sanat hayatındaki etkileri tartışılır. Zemin metinlerdeki dini motiflerin neler olduğu anlatılır. | ||
| 8 | Ara Sınav | ||
| 9 | Fikir hareketlerinin doğmasında felsefi, tarihsel, sosyolojik, dini, bilimsel, siyasi, kültürel, ekonomik etkilerin neler olduğu tartışılır. Fransız İhtilali’nin Avrupa’da doğurduğu yeni fikirler ve Doğu toplumlarının bu fikirlerden nasıl etkilendiği anlatılır. Türk siyasi hayatında görülen “Osmanlıcılık, Türkçülük, İslamcılık, Batıcılık, Pozitivizm, Sosyalizm” gibi fikir hareketlerinin dini hayat, dini inanış ve dini edebiyattaki etkilerinin neler olduğu tartışılır. Bu fikir hareketlerinin temsilcileri, onların din hakkındaki düşünceleri eserlerinden örneklerle anlatılır. | ||
| 10 | Tanzimat dönemi sanatçılarından Namık Kemal’in “Hürriyet Kasidesi, Vâveylâ, Cezmi”; Ziya Paşa’nın “Terkîb-i Bend”, Mizancı Murad’ın “Turfanda mı Turfa mı”, Şinasi’nin “Münâcaat” adlı eserlerinde dinî/İslâmî motifler ve göndermeler tespit edilip tartışılır. | ||
| 11 | Servet-i Fünûn topluluğu sanatçılarının eserlerinde Dinî/İslâmî muhtevanın azlığının ve bazı eserlerde hiç görülmemesinin sebepleri üzerinde durulur. Pozitivist felsefenin, natüralizm ve parnasizmin bunda etkisinin olup olmadığı tartışılır. Tevfik Fikret’in “Promete, Tarih’i Kadîm, Tarih-i Kadîm’e Zeyl, Halûk’un Amentüsü” başlıklı şiirleri tahlil edilir. | ||
| 12 | Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul, Ömer Seyfettin, Halide Edip Adıvar, Yahya Kemal Beyatlı’nın eserlerinden yola çıkarak bu sanatçıların dini kimlikleri ve din anlayışları üzerinde durulur. Adı geçen sanatçıların eserlerinden seçilen metinlerde dini/İslâmî motifler tespit edilir, bunların sembolik anlamları üzerinde durulur. Ziya Gökalp’in “Dinde Türkçülük” anlayışı “Turan, Vatan, Çobanla Bülbül” adlı şiirleri üzerinden tartışılır. | ||
| 13 | Müslüman bir sanatçı, başka dinlerin kutsal metinlerinden yararlanarak dini muhtevalı eserler yazabilir mi? Böyle bir sanatçı başka bir dinin kutsal metinlerini kaynak edinerek neleri amaçlamış olabilir? Bu sorulara Halide Edip’in “Kenan Çobanları”, Yakup Kadri’nin “Sodom ve Gomore”, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Adem ile Havva” adlı eserleri üzerinden tartışarak cevap aranır. | ||
| 14 | “Hidayet romanları, tebliğ romanları, İslamî romanlar, dini romanlar, dini muhtevalı romanlar” gibi kavramlar üzerinde durulur ve tartışılır. Dini muhtevaya sahip her romanın İslâmî roman olamayacağı ve bunun sebepleri anlatılır. İslâmî romanda anlatıcının, kurgunun, kişileştirmenin, dini göndermelerin, okurun konumu ve vasıfları hakkında bilgi verilir. Cumhuriyet sonrası dini muhtevalı / İslâmî romanlar hakkında bilgi verilir. Seçilen ve önceden okunan romanların “İslamî olma” özelliği tartışılır. | ||
| 15 | İslâm’ın sanat anlayışında temel prensiplerin neler olduğu anlatılır. İslâm sanatında “güzellik, bireysel ve toplumsal fayda, estetik tavır” üzerinde durulur. İslâmî sanatlarda milliliğin, eserin İslâmî özelliklerine zarar verip vermediği tartışılır. Edebi eserlerde İslâmî kavramlar ve kaynaklardan söz etmeden, dini alıntılar, telmihler ve açık göndermeler yapmadan İslâmî bir özelliğin yakalanıp yakalanamayacağı tartışılır. | ||
| 16 | Dönem Sonu Sınavı |
Ders Kitabı Malzemesi Önerilen Kaynaklar
Ed. Burak Koç, Peyami Safa Gülay, Zemin Metinler Beşir Ayvazoğlu, Aşk Estetiği Beşir Ayvazoğlu, geleneğin Direnişi Muhammed kutub, Sanat Şinasi Gündüz, Hristiyanlık Şinasi Gündüz, Yaşayan Dünya Dinleri İbrahim Kalın, İslam ve Batı Saime Leyla Gürkan, Anahatlarıyla Yahudilik Turan Koç, İslam Estetiği İlyas Üzüm, Alevilik, Ali İhsan Yitik, Doğu Dinleri Robert Hillenbrand, İslam Sanatı ve Mimarlığı Oliver Leaman, İslam Estetiğine Giriş Süleyman Güder, Kurtuluş Teolojisi ve Öze Dönüş Ahmet Bedir Kuran-ı Kerim Atlası Bahattin Ögel, Türk Mitolojisi I,II Sigmund Freud, Musa ve Taktanrıcılık Dursun Ali Tokel, Divan Şiirinde Şahıslar Mitolojisi
Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Değerlendirme
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | Adet | Değer |
|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | Adet | Değer |
| Final Sınavı | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | 40 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | 60 | |
Staj Durumu
Yok
İş Yükü Hesaplaması
| Etkinlikler | Sayısı | Süresi (saat) | Toplam İş Yükü (saat) |
|---|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Final Sınavı | 2 | 2 | 4 |
| Derse Katılım | 14 | 3 | 42 |
| Bireysel Çalışma | 14 | 4 | 56 |
| Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma | 7 | 3 | 21 |
| Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma | 14 | 4 | 56 |
| Toplam İş Yükü (saat) | 180 | ||
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
| PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | PÇ 13 | PÇ 14 | PÇ 15 | |
| ÖÇ 1 | 1 | 1 | 1 | 4 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 4 | 1 | 1 | 1 | 4 | 3 |
| ÖÇ 2 | 5 | 2 | 5 | 4 | 1 | 5 | 5 | 2 | 5 | 4 | 4 | 5 | 4 | 5 | 5 |
| ÖÇ 3 | 1 | 4 | 3 | 5 | 5 | 1 | 4 | 5 | 2 | 3 | 5 | 2 | 3 | 2 | 1 |
| ÖÇ 4 | 1 | 4 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 2 | 2 | 3 | 5 | 1 |
| ÖÇ 5 | 5 | 2 | 5 | 4 | 1 | 5 | 4 | 5 | 5 | 3 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 |
| ÖÇ 6 | 5 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 | 5 | 2 | 3 | 3 | 2 | 3 | 2 | 2 | 1 |
| ÖÇ 7 | 2 | 5 | 3 | 2 | 2 | 1 | 2 | 4 | 3 | 3 | 1 | 1 | 1 | 2 | 5 |
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek